Over dans, spel, komedie, ofwel wereldse vermaken.

Wereldse vermaken zijn op zichzelf goede giften van God, doch mogen geen hoofddoel worden.

De voorgaande berichten zijn toch te beredeneerd, toch wat dor, en niet in de echt goede geest geschreven. Wat ik wens is bemoedigend schrijven, het goede aanwakkeren en belangrijke waarheid belichten, in ware goede geest, met Godsachting en nederigheid, besef van eigen gebrek en kleinheid.

Nu een schijfseltje over Kuypers, of de gereformeerde, opvattingen over verschillende vermaken: kaartspel, schouwburg, dans. Mijns inziens vermaken die op dezelfde lijn staan met de huidige wereldse bezigheden: computerspel, tv en film, uitgaan. Kuyper begint steeds met te stellen dat de zaken op zichzelf niet verkeerd zijn: Spel is ons niet verboden, in de kaarten schuilt niets demonisch; Fictie is niet zondig, het verbeeldingsleven is een gave Gods; Dans is op zichzelf niet bezwaarlijk.

De Calvinistische weerstand is gericht tegen de zaken tot hoogste doel maken, zonder achting op God en het heilige. Kaartspel kan leiden tot meer te vertrouwen op geluk dan God, meer op het voorspoedige toeval dan op dege inspanning, en kan daardoor boze neiging kweken. Wat stuit in de schouwburg is het onzedelijke offer dat gevergd wordt, waar de mens zich verlaagt, waardoor zijn karakter verlaagd, en hij zedelijk ontadeld. Verweten wordt bepaalde dans, blijkend uit toon, blik en houding, dat ze voornamelijk vleselijk gericht is.

Bezwaren vooral dus tegen verlies van waardigheid, besmetten van de ziel door het af te trekken en af te snijden van het allerhoogste, waardoor het in lege eenzaamheid achter wordt gelaten. Ten slotte enige woorden van Kuyper zelf: "[Dans, spel en komedie] gold in [het wereldsch deel der wereld] niet als bijzaak maar als hoofdzaak voor het leven, en het bitterst gesmaad en het felst bestookt werd juist hij, die deze drie heerlijkheden aan dorst randen."
Het is van alle tijden, het smaden en bestoken, tegen hen die bezwaren tegen bepaalde vermaken hebben. En de grote Kuyper licht ons in waarom: dit is de hoofdzaak, het levensdoel dezer, valt men dat af, dan valt men hun levensdoel af, en dan kan men niet anders dan de grootste tegenstand verwachten. Verder stelt deze diepzinnige gereformeerde voorman: "En juist deswege bekenden ze hoe feitelijk in deze drie de Rubicon lag, die niet mocht worden overgetrokken, of de ernst des levens legde het voor het levensspel, de vreeze des Heeren voor de jacht naar zingenot, af."
Kuyper stelt de tegenstelling helder en scherp: de keuze is tussen het spel in het leven, of de ernst van het leven, wat hoort de hoogste stede te bezitten? En: Wat hoort de hoofdzaak te zijn? Het tijdelijk bestaan, de jacht naar zingenot? Of de vreze des Heren, achting voor het grotere? Een eenvoudige vraag voor een ernstig mens.

Over het dragen van tegenspoed.

(Afgeleid uit dat verheven werk van die zeer wijze: Calvijns Institutie.)
Het heeft geen zin ze eens over te lezen. Men moet ze onthouden om in tegenslag wapen en moed te hebben.

De tegenspoed is de weg pad naar het grootste heil. Ook werelds gesproken de grootste daden, de mooiste hoogten. Wat met gemak verkregen kan worden heeft geen waarde. Maar meer dan menselijk en werelds heil is hemels heil, waarlijk het hoogste heil.
Tegenslag leert ons verstaan hoe groot onze eigen zwakheid is.
Tegenslag breekt daarmee onze aanmatigheid en zelf-vleierij, onze zelfmisleidende trots.

Het is de grond voor de grootste schoonheid, de innerlijke. Door geduldig lijden van tegenslag leert men ware nederigheid, de edelste schoonheid die een mens hemels doet schitteren.

Ons vlees is als wilde paarden. Zijn die enkele dagen goed gevoed zonder werk, dan zijn ze haast niet meer te temmen. Daarom is tegenslag nodig.

Wie in verdrukking vertrouwend op Gods steun staande blijft leert volharding, en leert daarmee dat God ons waarlijk bijstaat.
Het is een grote eer te lijden om der gerechtigheid wil, te beseffen dat God ons dat waardig gekeurd heeft is een bijzondere vertroosting. Het geldt niet alleen die lijden om het evangelie maar om iedere bescherming der gerechtigheid.

Wijze en edele woorden van die grote man, Paulus:
Wij zijn in druk, maar niet in het nauw.
Om raad verlegen, maar niet radeloos.
Vervolgd, maar niet verlaten.
Ter aarde geworpen, maar niet verloren.

Om de vrome harten van wanhoop verre te houden is geschreven:
Dat Christus heeft geweend om eigen en ander verdriet, Hij heeft die treuren zalig gesproken. De schrift looft de vromen wegens hun kracht der verdraagzaamheid.
En die lijdt is gerust want weet: De Here heeft het gewild.

Over het vraagstuk van het lijden.

Het vraagstuk van het lijden stelt: Als God almachtig en goed is, waarom is er dan lijden?

Het onmiddellijke en kortste, maar ook ondiplomatieke, antwoord luidt: omdat lijden goed is. Een antwoord dat zal leiden tot misverstanden, daarom een wat langer antwoord: omdat zonder de kans op kwaad er geen bestaan kan zijn, terwijl bestaan zelf goed is.

Het antwoord op de vraag komt voort uit het wezen van bestaan. Stel een wereld zonder lijden, ofwel een wereld zonder kwaad (in de vraag wordt lijden gelijk gesteld met kwaad omdat gesteld wordt dat als God goed en almachtig is er geen lijden zou moeten zijn). Een wereld zonder kwaad is gelijk aan een wereld zonder de kans op kwaad. Dit is uiteindelijk een volledig voorbestemde wereld, zie verder. Als alles voorbestemd is is er geen bestaan, alleen een leerstuk, een theorie, alles is afgerond, er is stilstand. Bestaan is niet.
Mogelijk stelt men dat er alleen meer "goed" en minder "goed" is en dus onbestemdheid en daardoor dus bestaan. Maar de reden waarom men handelt is vanwege een hoop op een, zoals men dat ziet, goede uitkomst. Als de minste uitkomst een "minder goed" is, is dat al gegeven, de beweegreden is een hoop op een betere uitkomst. Als die niet uitkomt is er dus een verlies, en dus een kwade uitkomst. Wat goed of kwaad is is altijd betrekkelijk, het is een beoordeelde uitkomst vergeleken bij een andere mogelijke uitkomst.
Bij de onmogelijkheid tot kwaad is er dus geen bestaan.
Dus als men zou stellen dat God niet almachtig en goed kan zijn omdat de mogelijkheid tot kwaad moet bestaan voor bestaan, dan is zoals eerder gesteld, het antwoord daarop dat bestaan op zichzelf goed is. Alles wat bestaat heeft een bepaalde, meer of mindere, waarde. Bij geen bestaan is er geen waarde, dit is eenvoudig slecht, ofwel kwaad. Op grond daarvan is die betekenis van goed niet goed te noemen want het uitbannen van lijden zou niet goed zijn.

Waar komt de vraag uit voort?
Uiteindelijk komt de vraag voort uit een beperkte kennis van waarde en beginselen rond goed en slecht.
Vanwege het verlies van grotere waarden in onze huidige tijd, er is geen ernstige waardenvereenzelviging met zaken voorbij de eigen levenstijd (gemeenschap, overleveringen, godsdienst), de waarden verminderen in tijdspanne tot het punt dat men goed gelijk gaat stellen aan onmiddellijk goed gevoel. Daaruit dan volgt de opvatting dat slecht gevoel, lijden, gelijk staat aan kwaad. Iemand met een diepere waardenkennis zal gelijk aanvoelen dat de vraag op gebieden mank is, maar dat is iets anders dan een verstandelijke ontleding geven, welke ik getracht heb met dit stuk.

Evenwicht zoeken tussen het heiligste en onmiddellijke.

Vindt en verinnerlijk eerst de waarheid op vaste gronden. Voeg u vast in de rangen Gods. Bewapen u met de wijsheid Gods, de verwachting Zijner algoedheid, de zekerheid der wijste waarheden, de vreugde en liefde die uit God komen. Dat eerst, dan het volgende.

In een rasse wereld moet men koen zijn, stoutmoedig voor het goede, het rechte Gods. De strijd kan plots komen, doe dan alsof er voortdurende strijd is, verslap niet. Wees waakzaam vertrouwende op God. Die dwaas is blijft nog even liggen, zoekt nog even gemak. Die gebonden is door duistere geesten evenzo, door de gehechtheid aan aardse voordelen of genoegens, deze zijn op zichzelf niet slecht, maar worden goed benut en ten beste genoten als ze ten dienste van God zijn, en volgens Zijn wijze wegen gevormd.

In evenwichtigheid ligt wijsheid, het heiligste komt eerst, maar zich alleen, of te veel, op het onzichtbaarste heiligste richten is eenzijdig en doet de onmiddellijke wereld te kort. Het andere uiterste is zich alleen op het aardse, het onmiddellijke, te richten. De vormen van de tussenweg zijn de hoogste waarheid, de gulden middenweg.

De invloed der belevingen op het innerlijk.

Zo een mens niet zonder aards voedsel kan kan het niet zonder geestelijk voedsel. Zonder aards voedsel verzwakt een mens, tracht zijn krachten te sparen, een jongeling schaadt zijn groei, volwassen is hij kleiner dan de welgevoedden, ziektes treden op vanwege gebrek aan voedingsstoffen. Soortgelijk schade op geestelijke wijze ondervindt de mens als hij geen geestelijk voedsel krijgt. Hij heeft voortdurend geestelijk voedsel nodig, zoals een auto brandstof, anders kan hij niet werkelijk wijs goed doen.

Maar ook gif kan ingenomen worden. Korintiers 5 meldt het volgende. "Ga niet om met hoereerders, geldgierigen, afgodendienaars, lasteraars, dronkaards, oplichters." Ofwel, vermijd de dwazen waardoor men slecht wordt, maar zoekt de vrome wijzen waardoor men zelf kalme wijsheid verkrijgt. Want men leeft wat men beleefd. Men is wat men eet, geestelijk. Erger dan geen voedsel is gif.

Nu is er de heilige man, de godvruchtige, de grote wijze. Als mens vanzelf zondig, maar daden doend die alleen met de Heilige Geest verkregen kunnen worden. Mannen van naam, lang geroemd, geëerd vanwege de grote zege die zij waren voor mensheid. Ver zijn zij te zoeken, want geen vluchtige voorspoed brengen zij, dat geprezen wordt door de vele oppervlakkigen, maar bestendige voorspoed voor immerdoor, voorspoed voor de ziel, de geest. (schrijf over de grote wijze van het grote gouden rijk)

Een verlossende adem is het Gods heerlijke waarheid in te teugen. Een eerste verlossing te vinden van benauwenis, bekneld geweest, gebonden door duivels bondgenoten, dan bevrijding van een knelling. God is groot, God heeft mij bevrijd!